Temmuz 2024. <strong&gt; <strong>Depremin Oluş Nedeni ve Türkiye konulu bu bilgiler için. www.livescience.com ve www.earthquake.usgs.gov/earthquakes üzerinden açıklanan Bilim adamlarının teknik bilgilerinden faydalandım. Özellikle parçalı ama doğurucu bilgileri usgs.gov üzerinden çıkarttım. Sene 2010. Ben bu karma bilgileri bir araya getirip yazdım. Ve dolayısı ile Kimi yerde okuyucuya katkı sağlama babından, yorumlamaktayım.
MAĞMA TEKTONİK PLAKA VE FAY HATLARI:
Önce Tektonik levha- plaka ve Fay hattı nedir? Yorum: Ne yazık ki elinizdeki kahve fincanı ve tabak düştü Tabak 8-10 parçaya Fincan ise 10 parçaya ayrıldı. Yapıştırdınız. Yapıştırdığınız tabaktaki büyük parçalar esas 6 yerde olan ana tektonik plakayı oluşturuyor. Buna göre Küçük parçalarda ara yerde olan daha küçük parçalı (152) tektonik parçaları oluşturuyor. Fincan üzerindeki yapıştırdığınız büyük parçalar yeryüzüne yakın küçük ölçekli tektonik plakaları oluşturdunuz. Sonrasında Yapıştırdığınız en küçük parçalar ise yeryüzündeki fay kırıklarını temsil ediyor.
152 yerde olan KÜÇÜK ÖLÇEKLİ tektonik plakaların olduğu bazı yerler. Erzincan Yalova Kuzey Anadolu ve Erzincan Hatay Güney Doğu hatları. İle Arabistan, Karayip Deniz adalar bölgesi, parçalı doğu ve orta Akdeniz tabanlı tektonik plakaları gibi. Ayrıca Arabistan yarım adası, Afrika kıta burnu Somali ve Tanzanya arası, K. Amerika San Andreas Endonezya Hint Okyanusu tektonik plakası gibi. Fay hatları ise! Haritalarda ve Ege bölgemizde çokça göründüğü üzere, Ayak bastığımız her yerde olabilir!</p>
<strong>Depremin Oluş Nedeni ve Türkiye depremlerine neden olan Tektonik plaka neye denir.: Hareketli, hareket eden manasında.
Dünyada 7-8 tane büyük tektonik plaka olduğu bilimsel olarak tespit edilmiştir. Bunların Pasifik kıyı hattı boyunca KG Amerika, Avrasya (Asya Himalayalar, Anadolu ile Avrupa İtalya hattı). Ayrıca Afrika, Avustralya, ve Antartika kıtası Atlas Okyanusu. Bu okyanusun tabanında olan tektonik plaka K-G yönünde eski ve yeni dünyayı ikiye bölüyor. Ve dolayısı ile En etkin tektonik plakalar Pasifik ve Hint Okyanusu deniz tabanlarında dır.
Dünyanın Merkezindeki Mağma:. Karasal kürenin ağırlığı baskısı ve sıkıştırması nedeni ile merkezde kendiliğinden ısı oluşuyor. Buna göre ısının etkisi ile dünya merkezindeki toprak eriyerek Mağma‘yı oluşturmaktadır. Buna göre Mağma devamlı lav olarak yeryüzüne çıktığında azalıyor Sert kaya tabakasının çökerek mağmaya karışması ile de çoğalıyor. Dünya yüzeyine doğru yaptığı basınç neticesinde lavın yolda bulduğu boşlukları doldurmasıyla lav havuzları oluşuyor. Bu nedenle oluşan lav havuzlarının ayak bastığımız noktanın 5 km kimi yerinde ise 70 km altında olduğu belirtilmektedir.
Depremlerin Oluş şekli;. Magmada’ki eriyiklerin yeryüzüne doğru yaptığı yüksek itici basınç nedeni ile Okyanus tabanında ayrışma meydana geliyor. Ama AYRIŞMA noktası ‘burası‘ iken BATMA noktası dünyanın başka bir yerinde olmaktadır. Dünyanın her bölgesindeki depremlerin başlangıcı Yeryüzünde yeni bir dağ oluşmadığı müddetçe hep deniz dibi tektonik plakalarıdır.
Unutmayın: Su çatlak yerden sızar. Kürenin çatlak yerleri Tektonik Plakaların birleştiği yerlerdir. Sonuç olarak bu çatlakların % 90 nıda deniz dibindedir. Mağma iki tektonik plaka arasından çıkıyor ve İki parçayı ayrıştırıyor. Sonrasında Ayrışan plaka KARŞI kıta karası dibine birikip burayı itiyor. Bu itme anında her neresi ise O yer kopuyor ve Mağma’ya doğru batıyor. Batan kısım ana karadan ayrışmış oluyor. Böylece Mağma’nın Çıkış Noktası-Ayrıştırma –Batış–Ayrışma sonrası deprem oluşuyor.
Ben Yeryüzünün bir tarafında dışarıya çıkıp akan lavı, zararı olsa’da buna rağmen Dünyanın düdüklü tencerenin emniyet sıbabı derim.
DÜNYAYI ŞEKİLLENDİREN DEPREM MERKEZLERİ:.
<strong> Depremin Oluş Neden</strong>i ve Türkiye konusunda depremlerin ne denli felaketlere sebep olduğu en çok ve şiddetli görüldüğü ülkelerden belli olur. Buralar Kamçatka Yarım adası-Japonya-Çin-Endonezya-Filipinler-Şili-Peru-Karayip Adaları-Meksika-ABD Alaska- Himalaya uzantısı olan ülkeler-İran-Türkiye ve İtalya
1. Şiddetli deprem bölgeleri: Pasifik ve Hint Okyanusu arasında olan kıta ve ada ülkeleridir. Büyük (Pasifik) Okyanusun tabanını oluşturan tektonik plakanın yılda, kuzeybatı yönünde 7 cm hareket etmektedir. Bu bölgeye;Pasifik Deprem Kuşağı denilmektedir.
2. Deprem Kuşağı: Bu bölüme Hint-Alp Kuşağı Denilmektedir. Buralar Himalaya sıra dağları üzerinden Afganistan İran, Türkiye, İtalya Orta Avrupa ve Portekiz üzerinden Atlas Okyanusuna erişmektedir. Bu arada Hindistan yarımadasının altına giren Hint okyanus plakası, bu ülkeyi Asya içlerine ittirirken, Himalaya sıra dağlarının yılda 2 – 4 cm yükselmesine neden olmaktadır. Diğer taraftan, sıkıştırma nedeni ile Afganistan toprakları büzülürken santim santim küçülmektedir.
Arabistan yarımada plakası:., Hint Okyanusu, Afrika Kıtası ve Ak Deniz tabanlı sıkıştırılma nedeni ile kendini Anadolu topraklarına doğru itmektedir. Himalaya dağları ve Arabistan plakasının sıkıştırması sonucu oluşan İran Zağros Dağları, Irak’ın kuzey doğu içlerine kadar uzanmaktadır.
Bu arada Afrika merkezli Akdeniz üzerinden gelen baskı ile! Avrupa Kıtasında büzüşme ve kayma oluyor. Bu sebeple Orta Avrupa içinde yer alan Alp sıra dağları, Himalaya dağları gibi yılda 2,5 cm yükselmektedir.
Rift Vadisi; Harita üzerinde Afrika boynuzu denilen yer üzerinden başlayıp, Kenya Tanzanya üzerinden Mozambik ülkesine ulaşmakta. Akarsu yatağı benzeri depremsel yarılma neticesinde oluşmuş çöküntülü bir kara düzlemidir. Rift Vadisi, Akarsu yatağı benzeri ama!! Başlangıç noktası olan Kızıldeniz bölgesi hariç, orta bölgeler deniz seviyesinden 300 mt aşağıda. ∼1000 km düz genişliğe, ve üç ayrı parça halinde ∼ 3500 km uzunluğa sahiptir. Bu tip büyüklü küçüklü vadi çukurlarına, Rift vadileri denilmektedir.</p>
<strong>Depremin Oluş N</p> <p>edeni ve Türkiye konulu açıklamalardan olan Rift Vadisi hakkında Bilim adamları;. Afrika Boynuzunun yılda 6,3 mm D/B yönünde ayrıldığı Etiyopya – Mozambik arasında var olan Rift vadisinin, yüzlerce yıl sonrası Afrika kıta’sın dan kopacağını belirtiyor. Yalnız Her iki uç noktalarının açılması ile Okyanus suyu ile dolacağını da ileri sürmektedirler. www.livescience.com
3. Atlantik Değrem Kuşağı:. Ekvator bölge üzerinden Kuzey yöne doğru uzanan Orta ve Kuzey Amerika-Afrika-Avrupa ve İzlanda üzerinden Kuzey Kutbuna ulaşmaktadır. Karayip, Kanarya ve İzlanda Adaları; Atlas Okyanusu Orta Tabanlı sıra dağların etkisi altındadır. Atlas Okyanusu tabanından çıkan lavlar, bu tabanlı sıra dağların hem yükselmesine hemde uzamasına neden olmaktadır. İzlanda’nın her sene, 2,5 cm D/B yönünde genişlediği tespit edilmiştir.
Deprem Etkisi ile yükselen genişleyen veya küçülen yerler:. Büyük (Pasifik) Okyanus tabanı kuzeybatı yönünde 7 cm – Himalaya sıra dağları yılda 2-4 cm. – İran Zağros Dağları Irak yönünde.– Afrika Boynuzu yılda 6,3 mm D/B yönünde. – Alp sıra dağları 2.5 cm yükselmekte. – İzlanda’nın ise her sene, 2,5 cm D/B yönünde genişlediği belirtilmiştir. —Afganistan ise Himalaya, Arabistan ve Hint Okyanusu tabanından sıkıştırılmakta ve büzüşmektedir.
TÜRKİYEYİ ÇEVRELEYEN TEKTONİK PLAKA VE FAY HATLARININ DEPREME OLAN ETKİSİ
Türkiye; Dünya yüzeyinde, fay kırıklarının en çok olduğu ülkelerden biridir. Ne var ki Anadolu deprem üreten değil, depreme maruz kalan bir ülkedir. Ne yazık ki ülkemiz; Himalayalar dan gelen parçalı tektonik plakalar ile çoklu kırık fay hattı etkisindedir. Deprem fay hattı çizelgesini gösteren haritalara baktığımızda Anadolu’nun Üç yönden tehdit altında olduğunu görürüz.
1. Kuzey Anadolu Tektonik Fay Hattı. Buna göre Ülkemizi tehdit eden ana etken Himalaya-İran ülkesinden geliyor. Erzincan’da çatal yapıp ikiye ayrılan ana etken Kara Denize paralel batıya ilerliyor. Sonuç olarak Yalova şehrimizden Marmara Denizine batıp Avrupa’ya geçmektedir. Depremin Oluş Nedeni ve Türkiye konusunda Türkiyeyi en fazla etkileyen Himalaya (Avrasya) Tektonik Plakasıdır.
2. derecede etkili tektonik plakamız Erzincan şehrimizden Hatay şehrimize doğru uzanmaktadır. Bu kol Suriye, Lübnan, Ürdün, İsrail, Arabistan yarım adası ile bağlantılı olup Türkiye iki yönden etkilenmektedir. Özellikle Marmara ve Ege bölgemizde olan parçalı fay kırık hatları ise, bu iki tektonik plakanın işini kolaylaştırmaktadır.
A. Tehlikeli Bölge; Hindistan üzerinden gelen Ana tektonik plaka Erzincan bölgesinde çatal yapmakta. Merkez olarak Erzincan şehrimiz Hem Himalaya, ek olarak’ta Arabistan yarımadası kaynaklı Himalaya plakasına göre daha küçük tektonik fay hattı arasında kalıyor. Lakin Erzincan merkezli büyük bir çap çizersek! Bu çap içinde kalan bütün şehirler etkilenmektedir. Buna nedenle bu çap içerisinde Erzincan merkezli bir makas durumu var diye biliriz.
B. Tehlikeli bölge: Erzincan-Van-Hakkari üçgenli olan bölgemiz. Ancak bu bölgemiz İran Irak merkezli Zağros Dağlarının arasında sıkışıyor.
C. Tehlikeli bölge: Kuzey Anadolu-Marmara tektonik fay hattı bölgesinin güneyinde kalan Çanakkale-Muğla-Adana üçgeni. Bu arada Ege Denizi kıyı kesiminden Denizli-Afyon-Kütahya bölgemize ulaşan çoklu fay hattına sahip depremsel bölgemiz var.
27 Ekim 2019 tarihli bir Hürriyet gazetesi sayfasından- Türkiyede deprem konulu bir konferansa katılan Japon deprem uzmanı ve inşaat mühendisi olan kişi.
– Türkiyede birbirinden ayrı hareket eden 6 tane deprem fay plakası var. Bu plakalar ilk hareketi Himalaya’ lardan alıyor. Nepal ⇒ Gürcistan üzerinden bu 6 plaka tetikleniyor. Bu etki Kuzey Anadolu Tektonik plakası üzerinden ⇒ Ege Denizi dip Fay hattı ile birleşiyor. Yunanistan üzerinden Italya ve Ispanya’ya kadar gitmektedir. -devamında-
Türkiye; Dünyada olası deprem sıralamasında ise 6. sırada. Ölümlü sonuç sıralamasında ise 3. derecede en fazla ölümlerin olduğu deprem kuşağı ve Ülkesidir. Japonya’da 7 şiddetinde deprem oluyor kimse ölmüyor ken! Türkiye’de 5 şiddetinde deprem oluyor. (Örneğin 100 kişi ölüyor!). Deprem şiddetinin 1 artması (5 ten 6 olması) sonuç olarak deprem etkisini (kimine göre 10 kat) 32 kat fazla artırmaktadır. —-</p></p>
Depremin Oluş Nedeni ve Türkiye örneği 5 Şubat 2023 pz/pzt gecesi olan depremdir. Saat 04.¹⁷ de 7.8 şiddetinde olan Kahramanmaraş depremi‘nden 10 saat sonra olan ikinci bir 7.7 şiddeti deprem oluyor. Ve dolayısı ile Anadolu karasının GB yönünde Ege-Ak Deniz istikametinde 3-7 mt kaydığı, Bilim çevresince söylenmektedir. Haliyle Bu kayma depremin gücünü göstermektedir.
Ne var ki Bu iki deprem, şehirlerimizde farklı görüntülere sebep oldu. Hatay hava alanı pisti örneğinde olduğu gibi arazi yükseldi ve uzadı. Bu durum Ne yazık ki Hatay’ın İki yönlü sıkışmaya maruz kaldığının görüntüsüdür.
G.antep’in sadece bir bölgesinde oluşan deprem sonunda çukur oluşmuş. 200 mt genişlinde, 30 mt derinlikte ve yüzlerce metre uzunlukta Rift Vadisi türü çukur kanallar ortaya çıkmış. Burada ise çökme ve ayrışma meydana gelmiş. Buna göre Gaziantep bölgesinde oluşan çukur bence Anadolu karasının 3 mt kaymış olmasının göstergesidir.!
Rift Vadisi benzetmesi yapmışlığım nedeni Gaziantep’te oluşan çöküntü nedeni iledir. Peki! Çöküntünün altındaki toprak nereye gitti? Buna göre Güneşi gören toprak çökerken, onun altındaki toprak, kürenin boş (lav havuzu gibi) yerlerini doldurmakta veya direk magma tabakasına geçmektedir. Aralık 2010 -2023 Mecit ALBAYRAK